Silvicola

Nasiona warzyw strączkowych są dla nas cennym źródłem witamin i składników pokarmowych (min. błonnika). Ponadto dobrze wpływają na glebę na działce i są łatwe w uprawie, przez co doskonale nadają się do upraw amatorskich w ogródkach działkowych.

Bób jest warzywem jednorocznym, wytwarzającym sztywne, proste i niezbyt rozgałęzione łodygi. Jego nasiona nadają się do bezpośredniego spożycia lub do mrożenia. Popularność bobu w uprawach amatorskich stale rośnie.
Bób możemy uprawiać z rozsady lub siewu bezpośrednio do gruntu. Nasiona kiełkują w dość niskiej temperaturze. W uprawach amatorskich z rozsady, nasiona wysiewamy w połowie lutego do pojemników, a następnie rozsadę wysadzamy do gruntu pod koniec marca. Siew bezpośrednio na grządki, w zależności od warunków pogodowych, przeprowadzamy w możliwie najwcześniejszym terminie - na przełomie marca i kwietnia. Nasiona wysiewamy rozstawie 20 x 40 cm, umieszczając po 3 nasiona na głębokości około 5 cm.

W okresie wegetacji powinniśmy usuwać chwasty i spulchniać glebę w międzyrzędziach. W fazie kwitnienia i zawiązywania strąków, przy suchej pogodzie, dużego znaczenia nabiera odpowiednio obfite nawadnianie uprawy. U odmian wysokich wskazane jest wykonanie podpór z siatki rozpiętej na palikach wokół rzędu, a także, gdy rośliny wytworzą po około 6 strąków, uszczykiwanie wierzchołków wzrostu, pomaga to zapobiegać występowaniu najgroźniejszego szkodnika bobu - mszycy trzmielinowo-burakowej, a także skoncentrować energię rośliny na rozwoju nasion.

Zbiory są możliwe po około 12 do 16 tygodniach od siewu. Przeprowadzamy je w fazie pełnego wzrostu strąków, gdy są one napęczniałe, a nasiona znajdują się w dojrzałości mlecznej.

Jedną z najbardziej popularnych odmian bobu jest Windsor Biały. Jest to bardzo smaczna odmiana średnio wczesna. Rośliny osiągają ponad metr wysokości, na roślinie tworzy się od 6 do 10 szerokich strąków z dużymi, zielonobiałymi nasionami. Z odmian wysoko rosnących warto zwrócić również uwagę na odmianę Bachus, która charakteryzuje się długimi strąkami i dużymi nasionami, a także plenną i równomiernie dojrzewającą, średnio wczesną odmianę Jankiel Biały. Z odmian niższych, drobnonasiennych polecamy bób Orlik, wyrastający do 70 cm wysokości.

W uprawach na działkach spotykane są dwa rodzaje fasoli. Fasola zwykła jest rośliną jednoroczną. Występują odmiany karłowe o pokroju krzaczastym, pośrednie i pnące. Nasiona fasoli zwykłej są raczej niewielkie, uprawia się odmiany na suche nasiona, szparagowe i flageolet. Znacznie większe nasiona ma fasola wielokwiatowa. Jest to roślina wieloletnia, w naszym klimacie uprawiana jednak jako jednoroczna. Jest to roślina o dość silnym wzroście, uprawiane są głównie odmiany pnące przeznaczone na suche nasiona.

asolę uprawiamy z siewu wprost do gruntu. Wysiewamy ją w maju (fasolę zwykłą dopiero w drugiej połowie maja). Najlepsze są gleby żyzne, dobrze utrzymujące wilgoć, o niskiej zawartości azotu. U odmian karłowych nasiona wysiewamy na głębokość 2 do 5 cm, w odległościach co 8 do 10 cm w rzędzie i około 40 cm między rzędami. Odmiany tyczne wysiewamy w rzędy podwójne co 50 do 60 cm, odległość między rzędami około metra.

Odmiany pnące wymagają ustawienia tyczek (co najlepiej zrobić zaraz po siewie), płytkiego spulchniania gleby między rzędami, odchwaszczania, a w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków - regularnego podlewania.

Zbiory fasoli zwykłej są możliwe po 7 do 13 tygodniach, a fasoli wielokwiatowej po 13 do 17 tygodniach od siewu. Zbiory fasoli wielokwiatowej przeprowadzamy gdy strąki osiągną nie mniej niż 17 cm długości i są miękkie.

Uprawa fasoli może ucierpieć z powodu antraknozy i bakteriozy. Szkody często wyrządzają również ślimaki.

Z pośród odmian fasoli szparagowej do upraw amatorskich szczególnie polecana jest odmiana Blauhilde. Jest to odmiana tyczna (wysokość ponad 3 m) tworząca długie, bezwłókniste strąki o ciekawej, fioletowo-niebieskiej barwie. Po ugotowaniu strąki stają się zielone. Wymaga stosowania podpór lub uprawy przy wysokich płotach. Z pośród odmian żóltostrąkowych warto zwrócić uwagę na dwie średnio wczesne odmiany - Polkę oraz Galopkę, których zaletami są odporność na choroby (antraknozę i bakteriozę obwódkową) oraz dobre plonowanie. Na suche nasiona nadają się takie odmiany jak Narew (odmiana karłowa, średnio wczesna) czy Piękny Jaś (odmiana tyczna, późna).

Groch jest rośliną roczną, osiągającą do nawet 3 m u odmian wysokich i zaledwie kilkudziesięciu centymetrów wysokości, u odmian karłowych. Rośliny pną się i chwytają za pomocą wąsów czepnych. W zależności od budowy strąka, można wyróżnić groch cukrowy, którego strąki nie posiadają wyściółki pergaminowej i nadają się do spożycia w całości, oraz groch łuskowy, wytwarzający wyściółkę, u którego spożywa się nasiona niedojrzałe. Nasiona grochu zazwyczaj spożywa się po ugotowaniu, można je również spożywać na surowo, a niektóre także suszyć. Groch nadaje się również do mrożenia.

Groch wymaga stanowisk otwartych, gleb żyznych, przepuszczalnych i wilgotnych. Możemy go uprawiać w drugim lub trzecim roku po oborniku. Wskazane jest w roku poprzedzającym uprawę, zastosować nawożenie fosforem i potasem. Groch możemy uprawiać po większośći roślin warzywnych, jedynie poza roślinami motylkowymi. Na jednym stanowisku nie powinniśmy uprawiać grochu częściej niż co 4 lata.

Jako pierwsze można wysiewać karłowe odmiany pod osłonami lub płaskimi przykryciami. Wysiewamy jak najwcześniej na wiosnę, gdy tylko temp. gleby osiągnie około 10°C. Nasiona wysiewamy w rzędach co 3 do 4 cm na głębokości 3 do 5 cm. Odstępy między rzędami powinny wynosić około 20 cm.

Siewki warto chronić przed ptakami stosując osłonę z siatki. Niektóre odmiany wymagają ustawienia podpór po obu stronach rzędów. Podczas kwitnienia i zawiązywania strąków, o ile nie wystąpiły obfite opady deszczu, uprawę nawadniamy regularnie, co najmniej raz w tygodniu.

Strąki grochu cukrowego zbieramy gdy są w pełni wyrośnięte, gdy nasiona są jeszcze w fazie zawiązków. Jeżeli zbiór opóźnimy nasiona staną się twarde i stracą walory smakowe. Groch łuskowy zbieramy natomiast dopiero po całkowitym wyrośnięciu strąków i wykształceniu się nasion.

Do uprawy na działkach polecamy typowo amatorską odmianę Telefon. Jest to odmiana późna, osiągająca około 2 m wysokości, wymagająca podpór. Strąki duże, wypełnione dużymi, słodkimi nasionami. Z wcześniejszych odmian warto zwrócić uwagę na odmiany takie jak Cud Kelwdonu czy Pionier (na fotografii). Z pośród odmian grochu cukrowego polecamy groch Iłówiecki o drobnych, 8 centymetrowych strąkach, który można spożywać w całości. Zbiory są możliwe po około 86 do 90 dniach od wysiewu. Inne odmiany grochu cukrowego to Bajka (odmiana późna, o gładkich nasionach i dużych strąkach, również polecana do uprawy amatorskiej), czy też Kent (odmiana średnio wczesna).

Opracowano na podstawie : C. Brickell, Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, MUZA SA, Warszawa 1994, s. 341 - 344; D. Jadczak, Groch i bób, Działkowiec, nr 2/04, s. 48 - 49; A. Zaniewicz-Bajkowska, Warzywa których nie może zabraknąć na działce, Działkowiec, nr 5/04, s.53
 
więcej : http://www.ogrody.cvd.pl/